تب تند استفاده کالاهای چینی در اروپا
در حال حاضر ، بسیاری از کالاهای چینی با الگو گیری از کالاهای غربی ساخته شده اند. اما کم هستند افرادی که از این مسئله که حوالی قرن هفدهم میلادی در غرب هم تقلید از کالاهای چینی بسیار رواج پیدا کرده بوده است خبر داشته باشند.
صد سال پیش از میلاد مسیح (ع)، بسیاری از کالاهای چینی از طریق جاده‌ی ابریشم به اروپا رسید و در قیاس با کالاهای عقب مانده‌ی آن زمان اروپایی کالاهای چینی واقعا شاهکار صنعتگری محسوب می شدند، پارچه های ابریشم و یا سایر کالاهای صنعتی و هنری چینی همگی باعث عمق بخشیدن به دید غربی ها شد.
در تاریخ آمده، یکبار ژولیوس سزار با ردایی از جنس ابریشم به تماشای تئاتر رفت، حاصل آنکه ناگهان پارچه های ابریشمی بسیار مورد توجه رومی ها واقع شد و روم به یکی از مقاصد اصلی جاده‌ی ابریشم تبدیل شد و شهر ونیز تنها با تکیه بر تجارت ابریشم به رونق بی سابقه ای دست پیدا کرد.
صنعتگران غربی خیلی سریع مهارت پرورش ابریشم را آموختند و شروع به تقلید از روش چینی ها کردند. پیش از قرن شانزدهم میلادی، ایتالیا و فرانسه مراکز تخصصی پرورش ابریشم داشتند. به دلیل تاثیری که رونق بازار کالاهای چینی گداشته بود اروپاییان علاقه ی شدیدی به روش چینی ها داشتند و با اینکه بعد ها کیفیت ابریشم تولید شده در غرب با چین برابری می کرد اما هنوز طرح های چینی مثل اژدها، ققنوس، گل چینی، کبوتر و سایر طرح ها مورد استقبال قرار می گرفتند و ساخت چین بودن کالاها ضمانتی برای فروششان در بازار محسوب می شد. برای پیروی دقیق تر از چینی ها هر استادکار ابریشم غربی یک جلد از طرح های چینی را همواره در دست داشت.
ارزش یک ظرف لاکی چینی برابر با چند برده
پیش از آنکه ظروف لاکی چینی به قاره ی اروپا برسد، ظروفی که غربی ها استفاده میکردند از جنس سفال، چوب و یا طلا بود. پس از آنکه ظروف زیبا و ظریف لاکی چینی وارد اروپا شد، به شدت مورد استقبال قرار گرفت. در ابتدا ظروف لاکی در اروپا بسیار کمیاب بود تا آنکه به نفیس ترین ارمغان نزد شاه یا فئودال های اروپایی تبدیل شد. ظروفی که عامّه حتی فرصت تماشای آن را هم پیدا نمی کردند. حتی گفته شده است که بر سر راه آبی جاده ابریشم، در کشورهای مصر و کشورهای عربی ارزش یک ظرف لاکی چینی با چند برده برابری می کرد. راز هنر ساخت ظروف لاکی برای اروپاییان سر به مهر باقی مانده بود به طوریکه تجار پرتغالی گمان می بردند ماده‌ی اولیه‌ی ظروف لاکی، صدف، پوست تخم مرغ و سنگ گچ است.
به دلیل نفیس بودن در قرن شانزدهم در میان اروپاییان این تصور رایج بود که ظروف لاکی چینی یک جاذبه‌ی قدسی دارد و این شایعه رایج شد که اگر در ظروف لاکی سم بریزبد ترک برمیدارد. در قرن شانزدهم همزمان با شمار بالای ظروف لاکی که بازرگانان پرتغالی با خود به غرب آوردند، جمع کردن کلکسیون های ظروف لاکی چینی در اروپا به یک موج تجملگرایی در قشر اعیان اروپا تبدیل شد.
در ابتدای مراودات تجاری چین و پرتغال دست بندهای شاهزاده خانم ها و ملکه‌ی پرتغال از جنس ظروف لاکی چینی بوده است. هدایایی که پادشاه پرتغال به همتای ایتالیایی خود تقدیم کرد نیز اغلب از همین ظروف لاکی بوده است.
قصرهای چینی انباشته از عناصر چینی
تب استفاده از کالاهای چینی به قصر ملکه انگلستان هم رسید. در ابتدای قرن هجدهم، نویسنده‌ی انگلیسی دنیل دوفو اینطور توصیف می کند که: «شخص ملکه علاقه‌ی زیادی به پوشیدن لباس های چینی دارد و اتاق های ما از عناصر چینی سرشار شده است.»
استفاده از کالاهای چینی در آن زمان اروپا تبدیل به نمادی برای ابراز جایگاه و طبقه شده بود. در کاخ پارچه های چینی آویزان و ظروف لاکی چینی بسیار گرانبها و کمیاب بود و فقط در اسپانیا و فرانسه و یا سایر کشورهای بزرگ اروپایی بود که می شد ظروف لاکی چینی را دید. بانوان بلند مرتبه دربار اروپا همگی بادبزن های چینی داشتند و در خیابان های فرانسه سریر های چینی روان شده بود. خانواده های اشراف اروپایی نیز برای نشان دادن موقعیتشان از طروف لاکی برای تزیین استفاده می کردند و کفش هایی که بانوان اشراف می پوشیدند نیز به طرح های رایج چینی مزین شده بود.
در سال 1670 پادشاه فرانسه لویی چهاردهم بر آن شد که در وارسایلس (ورسای) یک قصر چینی احداث کند. سبک چینی طراحی های قصر مبهوت کننده است و می شود گفت که این کاخ کوهی انباشته از کالاهای نفیس چینی است. درب اتاق ها، چارچوب درها و گوشه‌ی دیوارها و سقف همگی به آجر کاشی های روشن و مجلل مزین شده، داخل اتاقهای قصر به تقلید از طروف چینی طرح های آبی و سفید رنگ کار شده است و در همه جا گلدان های نفیس چینی و پرده های ابریشمی با منگوله های طلا آویزان شده است.
منبع روزنامه آزادی چین روز چهارم ماه فوریه سال 2015 解放日报
مینا جباری
