روز معلم در آداب کهن چین
ضمن تبریک آغاز سال جدید تحصیلی، به مناسبت روز معلم چینی متن زیر ترجمه آزاد از سایت خبری جونگ سین پکن است که امیدوارم برای دوستان جالب توجه واقع شود-مترجم
به نقل از سایت خبری جونگ سین پکن روز دهم ماه سپتامبر سال 2015:
در آستانه‌ی روز معلم، دانش آموزان چینی مراتب احترام و علاقه‌ی خود را به اساتیدشان ابراز کردند. در روزگاران باستان چین نیز روزی شبیه به روز معلم امروزی وجود داشته که به روز تولد کنفسیوس بزرگ و روز شروع به تدریس حکمت او منسوب می شده است.
رییس مرکز پژوهش چین باستان دانشگاه شی فن پکن، پرفسور شوز ابراز داشت: «در دوره ی باستان چینی ها بسیار به تحصیل و مقام استاد اهمیت می دادند و در روز تولد حکیم بزرگ کنفسیوس یا روز شروع به تدریس او، اربابان محلی به اساتید مدرسه های خانوادگی هدایایی پیشکش می کردند. اما متاسفانه در عصر حاضر، گویی روز معلم به بازار مکارانه ای تبدیل شده اما دنیای آموزشی کشور نباید همراه با هرج و مرج جامعه پیش برود. نیازست که اساتید این روند را مدیریت کنند و خوددارتر باشند و تلاش کنند این پدیده‌ی زشت اجتماعی را تغییر بدهند.»
عکس مراسم بهارانه ی پیشکشی برای معبد کنفسیوس حکیم در تین جین چین-2015-عکس از تونگ یو پایگاه خبری چین
روز معلم در آداب باستان
نامگذاری یک روز بعنوان روز معلم مربوط به دوره‌ی جدید است، اما در دوره‌ی باستان هم چینی ها روزی کمابیش شبیه به روز معلم داشته اند، که به سالروز تولد و سالروز شروع به تدریس کنفسیوس بزرگ برمی گردد. پرفسور شوز اینطور توضیح میدهد: در ابتدا مدارس چین به سه نوع خصوصی خانوادگی و عمومی تقسیم می شده است.
در مدارس خانوادگی حقوق استاد شامل غذای روزانه گوشت خشک و غلات و سایر هم می شود که همه ساله در موقعیت خاص و یا آغاز یا پایان سال تحصیلی یا روزی که مدرسه شروع بکار می کرد یا بسته می شد، اربابان به اساتید پول و یا پیشکشی تقدیم می کردند، که از این روز بعنوان جشن یاد می شده است. از آنجایی که این روز بنا بر پاسداشت مقام استاد بود به این جشن، جشن احترام هم می گفتند.
در برخی از مدارس خصوصی صریحا عقد میشد که پاداش و خوراک و حقوق استادی باید در همان روز جشن پرداخت بشود و نمی شود که جدا جدا تسویه بشود. همچنین در این مدارس حقوق استاد را هم در همان روز جشن احترام یکجا پرداخت می کردند و پاداش کار استاد هم بعنوان اجر کار معلمی و هم احترام به جایگاه او در نظر گرفته می شده است.
روز جشن احترام چین، باتوجه به روزهای جشن سنتی چین، مشخص می شده است. اما در مناطق مختلف و در دوره های مختلف متفاوت بوده است. در بین اقوام مختلف چین و مناطق معمولا روزهای 22 ماه جون (مصادف با جشن شی اَ جی)، روز 5 ماه می(مصادف با جشن دو اَن او)، روز پانزدهم ماه آگوست(مصادف با جشن جونگ چیو)، روز 22 ماه دسامبر (مصادف با جشن دونگ جی چی جیِ) و اولین روز ماه اکتبر (مصادف با جشن شی یو شوا) از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.
در اکثر مناطق چین سه جشن و دو روز خاص از اهمیت بیشتری برخوردار بوده اند و به نسبت فراگیرترند، که آن سه جشن عبارتند از جشن های قایق اژدها(دوَن او جیه مصادف با روز پنجم ماه پنجم تقویم کشاورزی)، جشن میانه پاییز ( روز پانزدهم ماه هشتم تقویم کشاورزی) و جشن بهار چین هستند و آن دو روز خاص به تولد کنفسیوس و سالروز آغاز تدریس حکمت او برمی گردد.
در جشن روز معلم چین دو رسم دیدار از استاد و پیشکشی بردن نزد او از اصلی ترین آداب این روز است. روزی که از آن با عنوان ملاقات با استاد یاد می شود روزی است که افراد به رسم ادب هدیه ای نزد استاد می برند و به ملاقات او می روند. کسانی که برای اولین سال وارد مدرسه می شدند حتما باید برای استاد هدیه ای به رسم احترام می برند.
کودکانی که تازه وارد مدرسه می شدند طبق سنت باستانی چینی ابتدا در مقابل لوح کنفسیوس حکیم کرنش می کردند و بعد از سجده مقابل استاد خویش، هدیه‌ی خود را تقدیم استاد می کردند.
احوال امروز روز معلم
تا به امروز همواره استاد در نظر چینی ها مورد احترام بوده است. اما شرایط امروز تغییر محسوسی داشته است ، گاهی اخباری مبنی بر اینکه خانواده ها از ترس اینکه کودکشان مورد بی مهری معلم قرار بگیرد برای او هدیه می خرند شنیده می شود. سال 2013 در گزارشی آمده بود که از سال 2000 به این طرف روز معلم تبدیل به بازاری برای معلم ها شده است و هزینه‌ی هدیه های روز معلم 30 تا 50 برابر شده است.
به هر سو میتوان گفت که حال و هوای "روز احترام" دوره ی باستان با روز "هدیه به استاد" امروز چندان همسو نیست. پرفسور شو ز میگوید: کادو دادن به استاد در دوره‌ی باستان کاملا اختیاری بوده و حتی در زمان استخدام استاد تعداد هدایایی که مقرر می شده در روز احترام به او تقدیم شود قید می شده است. اما هدف کادو دادن در دوره‌ی باستان هم چندان با امروز یکسان نیست در گذشته هدف از هدیه دادن پاسداشت مقام استاد و سپاس گزاری از او بود و از این روز با عنوان روز احترام یاد می کردند اما امروز روش چندان بر آن سیاق نیست.
از نظر پرفسور شوز امروزه برای اینکه دانشجویان و دانش آموزان مراتب احترام و علاقه ی خودشان را به اساتید و معلمان ابراز کنند راه های ساده تر و بهتری وجود دارد به اعتقاد او دانشجویانش مثلا می توانند در روز معلم برای او کارت تبریکی تهیه کنند و در یک جمله از او تشکر کنند یا به او تبریک بگویند که این کفایت می کند.
به اعتقاد شوز همراه شدن با تغییر رسم روز معلم که ناشی از هرج و مرج های جامعه‌ی امروز است نوعی بی مسئولیتی اجتماعی است. هرج و مرج در رابطه‌ی استاد و شاگرد انعکاسی از هرج و مرج در جامعه‌ی آموزشی است. شوز تاکید می کند که جامعه‌ی آموزش عالی نباید با هرج و مرج در جامعه هم صدا شود بلکه این جامعه‌ی دانشگاهی است که باید طلایه دار پدیده های اجتماعی باشد و کیفیت و سطح اجتماع را بالا ببرد و این عادت زشت هدیه دادن را تغییر بدهد. او می گوید که من بعنوان یک استاد باید خوددار تر باشم و باید باعث تصحیح ساختاری در جامعه باشم و می بایست جامعه را از این عادت زشت اجتماعی رهانید و اگر رسم هدیه گرفتن در بین اساتید شکل توطئه‌ی اجتماعی بخود بگیرد می بایست معلمان را تنبیه کرد. اساتید باید خوددارانه تر عمل کنند و هم برای تحقق یک ساختار اجتماعی جدید تلاش کنند.
مینا جباری
